แหล่งท่องเที่ยวอุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีด
ในอดีตผืนป่าบริเวณนี้หนาทึบและมีสัตว์ป่าชุกชุม ชาวบ้านจึงเรียกด้วยชื่อน่าสะพรึงกลัวว่า “ผีขีด” ภายหลังจึงเพี้ยนมาเป็น สีขีด พื้นที่ส่วนหนึ่งของอุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีด ซึ่งเป็นเขาหินปูน จึงก่อให้เกิดน้ำตกหินปูนที่สวยงาม และยังมีถ้ำที่น่าพิศวงหลายแห่ง อุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีดมีพื้นที่ประมาณ 90,625ไร่ หรือ 145ตารางกิโลเมตร ตั้งอยู่ในแนวทิวเขานครศรีธรรมราชที่สูงชันสลับซับซ้อน มีสันปันน้ำเป็นแนวแบ่งเขตจังหวัดนครศรีธรรมราชและสุราษฎร์ธานี
เดิมพื้นที่บริเวณน้ำตกสี่ขีดอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติป่ายางโพรงและป่าเขา ใหญ่ ท้องที่ตำบลสี่ขีด อำเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นพื้นที่ที่มีทิวทัศน์ธรรมชาติสวยงาม เช่น น้ำตก เกาะแก่ง แอ่งน้ำ โขดหิน และพันธุ์ไม้ตระกูลต่างๆ มากมาย สมควรที่จะได้รับการปรับปรุงพัฒนาให้เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของประชาชน เป็นอย่างยิ่ง ทางจังหวัดนครศรีธรรมราชจึงได้กำหนดพื้นที่นี้เป็นแหล่งท่องเที่ยวของอำเภอ สิชล และเพื่อเป็นการสนองนโยบายดังกล่าว อำเภอสิชล จึงรณรงค์จัดทำโครงการอนุรักษ์ป่าเพื่อชุมชนบริเวณน้ำตกสี่ขีด และเสนอกรมป่าไม้พิจารณาจัดตั้งเป็นวนอุทยานต่อไป เพื่อเป็นการรักษาสภาพภูมิประเทศอันสวยงามและอนุรักษ์ต้นน้ำลำธารสำหรับ ราษฎรได้ใช้ประโยชน์ทางเกษตรกรรม ทั้งนี้เนื่องจากพื้นที่ป่าบริเวณใกล้เคียงน้ำตกได้ถูกราษฎรบุกรุกทำลายป่า เพื่อครอบครองที่ดินอย่างกว้างขวาง ซึ่งอาจก่อให้เกิดความเสียหายต่อสภาพธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในอนาคตได้ และในเรื่องนี้ นายชำนิ บุญโยภาส อธิบดีกรมป่าไม้ ได้เห็นชอบให้มีการจัดตั้งพื้นที่บริเวณน้ำตกสี่ขีด ในป่าสงวนแห่งชาติป่ายางโพรงและป่าเขาใหญ่ เป็นวนอุทยานเมื่อเดือนกันยายน 2529แต่การดำเนินงานต้องหยุดชะงักลงเพราะปัจจัยข้อกำหนดด้านงบประมาณ จนกระทั่งปีงบประมาณ 2532จึงได้รับการจัดสรรงบประมาณให้ดำเนินการได้
อุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีดประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 116ตอนที่ 48ก วันที่ 17มิถุนายน 2542กำหนดบริเวณที่ดินป่าชัยคราม และป่าวัดประดู่ ในท้องที่ตำบลท่าอุแท ตำบลคลองสระ อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี และป่ายางโพรง และป่าเขาใหญ่ ในท้องที่ตำบลสี่ขีด ตำบลเขาน้อย อำเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช ให้เป็นอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2542
อุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีดมีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบ สลับกับเทือกเขาสูงชันสลับซับซ้อน เป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขานครศรีธรรมราช (เทือกเขาบรรทัด) ซึ่งกั้นเขตแดนระหว่างจังหวัดสุราษฎร์ธานีกับจังหวัดนครศรีธรรมราช อยู่ในเขตอำเภอกาญจนดิษฐ์และอำเภอสิชล แนวเขาวางตัวในแนวทิศเหนือ-ใต้ เป็นแนวยาวขนานกับฝั่งทะเลตะวันออก ตอนกลางเป็นเทือกเขาที่สูงชันสลับซับซ้อน มีลักษณะเป็นสันปันน้ำ โดยลาดต่ำไปทางตะวันออกและทางตะวันตก ที่ราบส่วนใหญ่อยู่ทางตะวันออก พื้นที่นี้มียอดเขาที่สูงที่สุด คือ ยอดเขาคีโหมด สูง 1,303เมตรจากระดับน้ำทะเล ยอดเขาอื่นๆ เช่น ยอดเขานางสูง 881เมตร ยอดเขาวังพุงสูง 600เมตร ยอดเขาปลายครามสูง 599เมตร ยอดเขาขุนห้วยแก้วสูง 582เมตร ความสูงของพื้นที่จากระดับน้ำทะเลโดยเฉลี่ยประมาณ 700เมตร มีหุบเขาที่เป็นแหล่งกำเนิดของลำห้วยต่างๆ มากมาย เช่น คลองหวาด คลองท่าคลอง คลองท่าเรือรี ห้วยโหมด ฯลฯ ซึ่งทำให้เกิดแอ่งน้ำและน้ำตกเป็นชั้นๆ ต่อเนื่องกันเป็นลำดับ มีเขาบางลูกเป็นภูเขาหินปูน จึงเกิดถ้ำที่สวยงามน่าพิศวงมากมายหลายแห่ง เช่น ถ้ำเขาพับผ้า ถ้ำธารลอด ถ้ำสวนปราง เป็นต้น
สังคมพืชที่ขึ้นอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีดสามารถจำแนกออกได้เป็น
ป่าดิบชื้นครอบคลุมพื้นที่ส่วนใหญ่ของอุทยานแห่งชาติ โดยมากจะพบตามหุบเขาและริมห้วยที่มีความชื้นสูง พันธุ์ไม้สำคัญได้แก่ ยางปาย ยางแดง ตะเคียนทอง ตะเคียนทราย หลุมพอ ไข่เขียว พญาไม้ ก่อเล็ก เต่าร้างยักษ์ ชก ฯลฯ พืชพื้นล่างและไม้เถาได้แก่ มหาสดำ หวายกำพวน หวายเทิง หวายขี้เสี้ยน เตยย่าน เปื่อย คอกิ่วย่าน เป็นต้น
ป่าดิบเขาพบในพื้นที่ที่สูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 1,000เมตรขึ้นไป ซึ่งเป็นระดับที่มีเมฆหมอกปกคลุมทำให้มีอากาศชื้นเสมอ พันธุ์ไม้ที่พบได้แก่ เหมือด กำยาน หัวเต่า ติ่ง แดงเขา ก่อเขา ก่อใบเอียด ฯลฯ ไม้พุ่มและพืชพื้นล่างเป็นพวกตาเป็ดตาไก่ เคลง เนียม หวายแส้ม้า หวายเขา ดาวสามแฉก กล้วยไม้ดินชนิดต่างๆ เป็นต้น
ป่ารุ่นหรือป่าเหล่าเป็นสังคมพืชที่เกิดขึ้นทดแทนสภาพธรรมชาติเดิมภายหลังการถูกบุกรุกทำลาย พันธุ์ไม้ที่สำคัญประกอบด้วยไม้เบิกนำ ได้แก่ สอยดาว ปอหูช้าง กะลอขน ล่อ พังแหรใหญ่ ทุ้งฟ้า เป็นต้น
อุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีดเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่า จำนวน 327ชนิด ได้แก่
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมพบ 100ชนิด ได้แก่ เลียงผา ช้างป่า สมเสร็จ เสือไฟ เก้ง ลิงเสน ชะนีธรรมดา ค่างแว่นถิ่นใต้ เสือลายเมฆ หมูป่า อ้นใหญ่ เม่นใหญ่แผงคอ เพียงพอนเหลือง หมูหริ่ง ชะมดเช็ด อีเห็นธรรมดา พังพอนธรรมดา กระแตธรรมดา พญากระรอกดำ กระรอกข้างลายท้องแดง ค้างคาวขอบหูขาวเล็ก ค้างคาวบัวฟันกลม หนูฟานเล็ก ฯลฯ
นกพบทั้งสิ้น 157ชนิด เป็นนกประจำถิ่น 143ชนิด และเป็นนกอพยพย้ายถิ่น 14ชนิด ได้แก่ นกเหยี่ยวรุ้ง ไก่ป่า นกเขาเขียว นกบั้งรอกใหญ่ นกเค้ากู่ นกจาบคาหัวสีส้ม นกแก๊ก นกแอ่นฟ้าเคราขาว นกพญาไฟใหญ่ นกปรอดเหลืองหัวจุก นกแซงแซวหางบ่วงใหญ่ นกจาบดินอกลาย นกกินแมลงหัวสีน้ำตาล นกกางเขนดง นกกระจิบคอดำ นกจับแมลงคอสีน้ำตาลแดง นกกินปลีกล้วยเล็ก นกกาฝากอกเพลิง และนกกะติ๊ดตะโพกขาว ฯลฯ
สัตว์เลื้อยคลานพบจำนวน 39ชนิด ได้แก่ เต่าจักร ตะพาบแก้มแดง ตุ๊กแกป่าลายจุด จิ้งจกหางหนาม กิ้งก่าบินปีกสีส้ม เห่าช้าง เหี้ย จิ้งเหลนดินจุดดำ งูสิงหางดำ งูเขียวหัวจิ้งจก งูสามเหลี่ยมหัวหางแดง ฯลฯ สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก พบ 11ชนิด ได้แก่ อึ่งกรายหัวมน อึ่งอ่างบ้าน กบตะนาวศรี กบทูด เขียดตะปาด เขียดงูศุภชัย เป็นต้น
สัตว์น้ำพบปลา 18 ชนิดที่พบโดยทั่วไปได้แก่ ปลาพลวง ปลาแฮะ ปลาซิวน้ำตก ปลาเลียหิน ปลาติดหิน และปลาอีกอง นอกจากนี้ยังพบปูน้ำตกบริเวณน้ำตกสี่ขีด 2 ชนิดด้วยกัน คือ Phricotelphusa limula และ Salangathelphusa brevimarginata
แหล่งท่องเที่ยวในอุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีด
ถ้ำเขาพับผ้า อยู่ทางด้านตะวัน ออกใกล้กับคลองท่าเรือรี ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติประมาณ 5กิโลเมตร เป็นถ้ำขนาดเล็กที่มีหินงอกหินย้อย สวยงามมาก มีความลึกจากปากถ้ำประมาณ 50เมตร ในถ้ำเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ชนิดหนึ่ง คือ กง (จงโคร่ง) ขนาดใหญ่ น้ำหนักตัวประมาณ 1กิโลกรัม การเข้าไปเที่ยวชมควรขอเจ้าหน้าที่นำทาง
ถ้ำโครำ เป็นถ้ำหินปูน มีปากถ้ำกว้างใหญ่ ตั้งอยู่บนหน้าผาสูงชันบริเวณหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติที่ สข. 1 (สวนปราง) ปากถ้ำสามารถมองเห็นทิวทัศน์สภาพป่าเบื้องล่างที่สวยงาม และพบว่าเป็นที่หลบภัยหรือที่อยู่อาศัยของเลียงผา ภาษาท้องถิ่น เรียก
ว่า “โครำ” ซึ่งเป็นสัตว์ป่าสงวนที่มีค่าหายาก
ถ้ำสวนปราง อยู่ทางด้านตะวันออกของพื้นที่ บริเวณบ้านสวนปราง เป็นถ้ำหินปูนขนาดใหญ่ ภายในกว้างขวาง มีความลึกจากปากถ้ำประมาณ 300เมตร มีหินงอกหินย้อยอยู่ตามผนังถ้ำดูคล้ายผ้าม่าน สวยงาม ถ้ำนี้ได้รับฉายาว่า “วิมานค้างคาว” เพราะมีค้างคาวอาศัยอยู่จำนวนมาก ถ้ำสวนปรางอยู่บริเวณหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติที่ สข.1 (สวนปราง) การเข้าไปเที่ยวชมควรขอเจ้าหน้าที่นำทาง
เทือกเขาคีโหมด อยู่บริเวณตอนกลาง ของพื้นที่สำรวจ เป็นเทือกเขาสูงชันสลับซับ
ซ้อน มีภูมิประเทศสวยงามมาก ประกอบด้วย ภูเขา น้ำตก ถ้ำ หน้าผา สภาพป่าเป็นป่าดิบชื้นและป่าดิบเขาที่อุดมสมบูรณ์ เป็นต้นกำเนิดของแหล่งน้ำธรรมชาติมากมาย มีสัตว์ป่าอาศัยอย่างชุกชุม เช่น ช้างป่า เสือโคร่ง สมเสร็จ เลียงผา หมี เก้ง กวางป่า กระจง และนกนานาชนิด จึงเหมาะสมกับการเดินเท้าท่องไพรชมธรรมชาติและตั้งแค็มป์เป็นอย่างยิ่ง
เทือกเขานาง เดินเท้าจากหน่วย พิทักษ์อุทยานแห่งชาติที่ สข. 1 (สวนปราง) ตามเส้นทางมีน้ำตกและสภาพป่าที่สมบูรณ์บนยอดเขามีต้นนางขึ้นเป็นจำนวนมาก มีระยะทาง 10กิโลเมตร
น้ำตกคลองคราม เป็นน้ำตกขนาดกลาง มี 6ชั้น อยู่ในเขตตำบลคลองสระ อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี
น้ำตกภูริน อยู่ห่างจากถ้ำสวนปราง ประมาณ 2กิโลเมตร เป็นน้ำตกที่เกิดจากลำห้วยไหลผ่านภูเขาหินปูน ไหลผ่านถ้ำที่มีหินงอกหินย้อยสวยงามและมีค้างคาวอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก ในลำห้วยมีปลาชนิดต่างๆ อาศัยอยู่ชุกชุมมาก
น้ำตกสำนักเขียน อยู่ทางตอนใต้ห่างจากสี่แยกจอมพิบูลย์ 25กิโลเมตร เป็นน้ำตกขนาดกลาง มีชั้นน้ำตกทั้งหมด 7ชั้น มีความร่มรื่นสวยงามน่าพักผ่อนหย่อนใจมาก
น้ำตกสี่ขีด อยู่บริเวณคลองท่าโคก ห่างจากอำเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช
ประมาณ 15กิโลเมตร แหล่งกำเนิดของน้ำตกเริ่มจากเทือกเขาสูงตรงรอยต่อเขตอำเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช กับอำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ชาวบ้านเรียกบริเวณพื้นที่รอยต่อว่า ช่องน้ำปันกัน ชั้นแรกของน้ำตกอันเป็นแหล่งกำเนิด เป็นหน้าผาสูงประมาณ 60เมตร แล้วไหลผ่านชั้นหินเป็นทางยาวประมาณ 12กิโลเมตร ยังไม่มีการสำรวจตรวจนับที่แน่ชัดว่ามีชั้นน้ำตกผ่านแหล่งน้ำกี่ชั้น แต่ประมาณกันว่ามีไม่น้อยกว่า 100ชั้น พื้นที่ทางไหลของน้ำตกมีลักษณะเป็นเกาะ (น้ำตกล้อมรอบ) จำนวน 4เกาะ มีคนกล่าวกันว่าน้ำตกสี่ขีดเป็นน้ำตกเอราวัณของจังหวัดกาญจนบุรีแห่งที่สอง
จุดเด่นของหินตลอดแนวน้ำตก คือ เป็นหินปูนตะไคร่น้ำไม่จับ เวลาเที่ยวชมน้ำตก
แต่ละชั้นจะลดอันตรายจากการลื่นล้ม หินปูนบางแห่งจะมีลักษณะเป็นหินงอกหินย้อยสวยงามแปลกตามาก ธารน้ำมีสีเขียวมรกตและมีแอ่งน้ำกว้างหลายแห่งที่สามารถลงเล่นน้ำได้เป็น อย่างดี การเดินทางไปเที่ยวน้ำตกสี่ขีดนั้นสะดวกมากเพราะถนนลาดยางตลอดสายจนถึงตัว น้ำตก
น้ำตกหน่อตง ตั้งอยู่ในท้องที่ หมู่ที่ 3ตำบลเขาน้อย อำเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นน้ำตกที่สวยงามซ่อนตัวอยู่กลางป่า มีพรรณไม้ป่าดิบชื้นขึ้นปกคลุมอย่างหนาแน่น มี 7ชั้น
น้ำตกห้วยโหมด เป็นน้ำตกขนาดกลาง มี 3ชั้น อยู่บริเวณตำบลเขาน้อย อำเภอสิชล
จังหวัดนครศรีธรรมราช
น้ำตกหินดินดาน –น้ำตกคีรีภูผา อยู่บริเวณตำบลคลอง สระ อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี เป็นน้ำตกขนาดกลาง มี 5 ชั้น สำหรับน้ำตกคีรีภูผา เป็นน้ำตกขนาดกลางมี 2 ชั้น
การเดินทาง
- จากจังหวัดนครศรีธรรมราชเดินทางไปตามเส้นทางสายเอเชีย นครศรีธรรมราช-สุราษฎร์ธานี ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 401 ประมาณ 69 กิโลเมตรจะถึงสี่แยกต้นพยอม ทางแยกขวาไปอำเภอสิชล 1 กิโลเมตร ทางแยกซ้ายเข้าสู่ที่ตั้งที่ทำการอุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีด ประมาณ 15 กิโลเมตร
- จากจังหวัดสุราษฎร์ธานี ไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 401 ประมาณ 52 กิโลเมตร จะถึงสามแยกเขาหัวช้าง เลี้ยวขวาระยะทาง 10 กิโลเมตร ถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติน้ำตกสี่ขีด